De Nederlandse hightech is goed in systems engineering (SE). Ontwerpers leren het vooral in de praktijk, want het opleidingsaanbod is beperkt en versnipperd. Daar moet verandering in komen, voor bestendiging van het succes en verbreding van het systeemdenken naar de grote maatschappelijke uitdagingen. Het NXTGEN Hightech investeringsprogramma ontwikkelt daarom een doorlopende SE-leerlijn.
Het initiatief kwam van Wouter Leibbrandt, Hans Meeske en Ton Peijnenburg. Leibbrandt is directeur van TNO-onderdeel ESI (Embedded Systems Innovations). ‘Wij doen onderzoek naar geavanceerde SE-methodologieën die nodig zijn om overzicht te houden over de toenemende systeemcomplexiteit en te zorgen dat de ontwerpinspanning niet explodeert. ESI geeft trainingen in systeemarchitectuur, maar voor de BV Nederland zou het goed zijn als deze discipline breder wordt onderwezen.’
Meeske’s bedrijf Holland Innovative werkt SE-gedreven. ‘Wij doen productontwikkeling en het projectmanagement daarvan, met fact-based en bewezen methodes om te komen tot robuuste designs. In 2019 bezochten we de universiteit van Waterloo in Canada, die sterk is in SE. We wilden vanuit Brainport verbinding met hen leggen, zoals Ton ook al contacten had met Amerikaanse top-SE-instituten.’
Peijnenburg is als adjunct-directeur van VDL ETG verantwoordelijk voor Technology & Development. ‘Wij zijn afnemer van systems engineers en kennen vanuit onze Philips-achtergrond de methodologie die de regio hanteert, maar die staat niet in een boekje. Deze omissie willen we wegwerken.’ Dat doet hij vooral met zijn andere pet op, van deeltijd-fellow bij het High Tech Systems Center van TU Eindhoven. ‘We kijken daar naar SE in combinatie met het leren ontwerpen. Op de TU moest hier meer aandacht voor komen. Daarom ben ik samen met Hans, Wouter en Brainport Development in Amerika gaan kijken hoe universiteiten als Waterloo, MIT en Stevens Institute SE hebben ingevuld in hun onderwijs.’
Investeringsprogramma voor hightech van start
Twee jaar geleden werd NXTGEN Hightech, voor ontwikkeling van ‘de nieuwe generatie hightech equipment voor toekomstige generaties’, ingediend bij het Nationaal Groeifonds. Daarmee gaf Holland High Tech op het kernthema sleuteltechnologieën invulling aan het missiegedreven innovatiebeleid van de overheid: innovaties ontwikkelen voor maatschappelijke uitdagingen zoals energie, klimaat, veiligheid, voedsel en zorg. Het programma bestrijkt daarvoor zes kerndomeinen: agrifood, energie, biomedische productietechnologie, composieten, lasersatellietcommunicatie en semiconductors.
Sinds 2021 hebben honderden bedrijven en kennisinstellingen samengewerkt aan concrete invulling. Afgelopen maand kwam er officiële goedkeuring voor het investeringsprogramma van 1 miljard euro, met 450 miljoen euro Groeifonds-financiering. Bijzonder is dat systems engineering (SE) wordt opgevoerd als sleuteltechnologie, waarvoor een doorlopende leerlijn moet worden opgezet. Ambitieus doel: in 2030 is ‘The Dutch Systems Engineering Approach’ volledig in het Nederlandse onderwijs ingebed. Twan de Wit, namens Brainport Development projectleider van projectconsortium Doorlopende Ontwikkellijn Systems Engineering, is uiteraard blij.
SE is een belangrijke competentie voor ons land om koploper te blijven in de hightech-equipment industrie. Daarmee kunnen we onze economische positie versterken en een belangrijke bijdrage leveren aan de maatschappelijke transities. Er is echter een tekort aan system engineers die complexiteit kunnen overzien, verschillende disciplines kunnen verbinden, behoeften van eindklanten en toeleverketens kennen en rekening houden met regelgeving. Door het beperkte, versnipperde SE-opleidingsaanbod van hoger onderwijs en trainingsinstituten worden te weinig volwaardige systems engineers afgeleverd. Vandaar dit initiatief.
