De Europese Unie (EU) is een belangrijke inkomstenbron voor Nederlandse onderzoekers. Van 2014 tot 2020 kwam 12,7% van de publieke onderzoeksfinanciering uit het Europese Kaderprogramma voor onderzoek Horizon 2020 (H2020). Dit achtste kaderprogramma van de EU had een totaalbudget van 77 miljard euro voor de periode 2014-2020. Daarvan is ruim 5 miljard euro naar Nederland gegaan. Met H2020 drukt de EU een belangrijk stempel op de programmering en uitvoering van onderzoek in Nederland.
In 2021 is het nieuwe Kaderprogramma, Horizon Europe (HEU), van start gegaan met een budget van 95,5 miljard euro voor de periode 2021-2027. Dat is een toename van 24% ten opzichte van H2020. Na inflatiecorrectie blijft een toename van, bij benadering, 14% over. De wisseling van kaderprogramma is een mooi moment om de participatie van Nederland in H2020 in kaart te brengen en vooruit te kijken naar de kansen voor Nederland in Horizon Europe. Ook wordt er aandacht besteed aan internationale samenwerking, een speerpunt van de EU in zowel H2020 als Horizon Europe.
In het kort
- Nederland ontving 7,9% van het H2020-budget voor onderzoek en innovatie. Bijna de helft hiervan ging naar de universiteiten.
- Nederlandse onderzoekers haalden per fte meer geld uit H2020 dan onderzoekers uit andere landen. Ze zijn met name succesvol op het gebied van excellente wetenschap en onderzoek voor maatschappelijke uitdagingen.
- Er komen relatief weinig middelen terecht bij de landen die zich sinds 2004 hebben aangesloten bij de EU (de EU13). Zij zijn voor deelname sterker afhankelijk van internationale samenwerking.
Inleiding: veel middelen uit H2020 naar EU14
In juli 2024 was er ruim 68 miljard euro aan onderzoek gefinancierd vanuit H2020. 79% van dat geld ging naar onderzoekers binnen de huidige Europese Unie (EU), 11% naar onderzoekers uit het Verenigd Koninkrijk (VK).
Van de H2020 financiering kwam 85% terecht bij de EU14 en het VK. De EU14 zijn de landen die voor 2004 zijn toegetreden tot de Europese Unie (EU). Tot 2020 hoorde het VK hier ook bij. In dit deel van de EU en het VK was 86% van de Europese en Britse onderzoekers werkzaam (in fte, 2019).
Slechts 5% van het budget kwam terecht bij de EU13, de landen die sinds 2004 lid zijn geworden van de EU. Deze landen liggen voornamelijk in Oost-Europa. Hier is 14% van de Europese en Britse onderzoekers werkzaam (in fte, 2019).
De overige 10% van het budget kwam terecht bij landen buiten de EU. Alle landen kunnen onder bepaalde voorwaarden financiering ontvangen uit H2020. Een aantal landen kan als geassocieerd land onder dezelfde voorwaarden als de lidstaten deelnemen aan de Europese Kaderprogramma’s. Vooral Noorwegen en Zwitserland doen al jaren volwaardig mee in de kaderprogramma’s. Zij ontvingen 5% van het H2020-budget.
