Fred Roozeboom, voormalig research fellow bij Philips en NXP en nu actief als emeritus hoogleraar bij Universiteit Twente en adviseur bij start-up Carbyon, is de Gordon E. Moore-medaille toegekend. Veertig jaar onderzoek op het gebied van halfgeleiders heeft Fred Roozeboom een Lifetime Achievement Award opgeleverd van zijn mede-solid-state technologen bij de Electrochemical Society. Deze prestigieuze Gordon E. Moore-medaille wordt toegekend aan personen die opmerkelijke bijdragen hebben geleverd op het gebied van solid-state wetenschap en technologie. Zijn inzet en impact zijn nu, als eerste Europeaan ooit, erkend met deze eervolle onderscheiding.
Gordon E. Moore, mede-oprichter van Intel en een pionier op het gebied van de halfgeleiderindustrie, heeft zijn naam verbonden aan de medaille die zijn erfenis voortzet. De medaille wordt iedere twee jaar uitgereikt aan personen die baanbrekende bijdragen hebben geleverd op het gebied van solid-state wetenschap en de vooruitgang van de technologie hebben bevorderd. Tijdens de 243e ECS Meeting in Boston van 29 mei tot 2 juni 2023 ontving Fred deze medaille.
De prijs is een eerbetoon aan levenslange prestaties en de carrière van Roozeboom kan worden samengevat met slechts twee woorden: korte pulsen. Die pulsen van vaak maar enkele seconden komen in allerlei processtappen binnen de moderne chipfabricage voor en variëren van hitte-pulsen, gas-pulsen tot plasma-pulsen. Zijn veelomvattende carrière na zijn PhD in chemische technologie aan Universiteit Twente en een paar jaar aansluitend bij Exxon in de VS, begon bij Philips Research. Hij vervolgde zijn onderzoek bij NXP, TU/e en TNO, en hij is nu nog steeds actief bij Universiteit Twente en Carbyon. En dan nu de prestigieuze award. Mooie aanleiding voor een interview. Het wordt een tweeluik. In dit eerste deel bevragen wij Fred over een leven lang werken in de hightech en zijn visie voor onze toekomst.
Wat is er veranderd? Kansen en valkuilen
Een belangrijke trend in de halfgeleiderindustrie is, volgens Roozeboom, het gebruik van steeds weer nieuwe materialen en de complexe drie-dimensionale opbouw van chips. Omdat alles steeds kleiner en efficiënter moet worden en de vraag vanuit consumenten toeneemt, is er een groeiende behoefte aan chips. De valkuil die komt met deze ontwikkeling is het hoge energieverbruik. Volgens Roozeboom gaat momenteel al zo’n 10% van het wereldwijde energieverbruik naar halfgeleiderproducten in telefoons, en overige informatiedragers, en dit blijft groeien. Het streven naar energie-efficiëntere halfgeleiders is daarom van groot belang.
Een andere valkuil die Roozeboom aanstipt, is de noodzaak van meer diversiteit binnen de technische sector. Hoewel er langzaam vooruitgang wordt geboekt, bestaat er nog steeds een ongelijke man-vrouw verhouding, waarin mannen oververtegenwoordigd zijn. Roozeboom juicht de groeiende instroom van vrouwen in de techniek toe en benadrukt het belang van rolmodellen zoals bijvoorbeeld Jacquelien Scherpen, die recentelijk de Prins Friso Ingenieursprijs heeft gewonnen. Daarnaast wijst hij op het Marie Curie Fellowship-programma dat vrouwen in de techniek stimuleert en pleit voor nog meer overheidsinitiatieven om de arbeidsmarkt te stimuleren.
Visie 2030: maak méér ruimte voor innovatie
Roozeboom geeft ook zijn visie voor 2030. Ten eerste vindt hij duurzaamheid een topprioriteit. Daarnaast wil hij meer vrijheid voor onderzoek binnen de industrie en kennisinstellingen. “Vroeger hadden wij de ‘vrijdagmiddagexperimenten’ bij Philips”, vertelt Roozeboom, “waar medewerkers de ruimte kregen om hun eigen projecten uit te voeren met welgemeende ondersteuning van het management. Ik geloof dat een dergelijke vrijheid en ondersteuning de creativiteit en innovatiekracht bevordert.”
Verder benadrukt Roozeboom het belang van het stimuleren van technische interesse op jonge leeftijd, zelfs al op de basisschool. Hij pleit voor meer samenwerking tussen de industrie en het onderwijs, waarbij kennis- en personeelsuitwisselingen worden aangemoedigd. Roozeboom neemt als voorbeeld de fontein in het oudste gebouw van Philips Research, met de inscriptie ‘Panta Rhei’ (alles stroomt in het Grieks). Hij vindt dat er meer uitwisseling moet plaatsvinden, tussen bedrijven en onderwijsinstellingen. De sectoren moeten zich meer openstellen en stoppen met het zichzelf in hokjes plaatsen.
Om succesvol te blijven in de toekomst, moet Nederland met Europese partnerlanden dus inzetten op een vroege interesse in techniek bij jonge kinderen en een nauwere samenwerking tussen industrie en onderwijs volgens Roozeboom. “Het vrijmaken van ruimte voor onderzoek en experimenten, het bevorderen van diversiteit en het aanmoedigen van duurzaamheid zijn stappen in de juiste richting.”
