NASA’s klimaatsatelliet PACE is in de vroege ochtend van woensdag 8 februari succesvol gelanceerd vanaf Cape Canaveral. Het was een bijzondere lancering voor Nederland. SPEXone, een compact apparaat van nog geen 10 kilo, geeft de lancering een Nederlands tintje. Dit meetinstrument, ongeveer zo groot als een schoenendoos, doet onderzoek naar de grote onbekende in klimaatwetenschap: aerosolen. SPEXone is gebouwd door SRON en Airbus Netherlands, met ondersteuning van TNO.
PACE gaat metingen doen aan aerosolen, plankton en oceaankleur voor een klimaatonderzoeksmissie van NASA. Aan boord van het Amerikaanse ruimtetoestel bevinden zich drie meetinstrumenten. Onderzoekers van het NWO instituut SRON, Airbus Netherlands en TNO leveren als enige buitenlandse partners een van de drie instrumenten voor deze onderzoeksmissie. De satelliet maakt van Nederland een belangrijke partner in het PACE onderzoek van NASA.
Aerosolen
Aerosolen zijn kleine stofdeeltjes in de atmosfeer, zoals as en roetdeeltjes (ook wel fijnstof genoemd), die in grote hoeveelheden vrijkomen bij de verbranding van fossiele brandstoffen en hout. Het effect van aerosolen op klimaatverandering en luchtvervuiling is ingewikkeld. Omdat de meeste aerosolen licht weerkaatsen, hebben ze enerzijds een verkoelend effect, anderzijds dragen zij door absorptie juist bij aan de opwarming van de aarde. Maar de precieze invloed? Die is tot op heden onbekend.
Klimaatmodellen
Het Nederlandse ruimte-instrument SPEXone gaat hier verandering in brengen. Het apparaat meet hoe groot aerosolen zijn, brengt verschillende soorten in beeld, ziet hoe ze licht weerkaatsen en wat het effect is op wolkenvorming.
‘Zo kunnen we beter in kaart brengen welk fijnstof in de atmosfeer zit en hoe sterk hun effect is op de wereldwijde temperatuur,’ zegt Otto Hasekamp (SRON). ‘Daarmee verkleinen we de marges in klimaatmodellen en kan de wetenschap scherper voorspellen wat er gebeurt gegeven een bepaalde broeikasgasuitstoot.’
Deze informatie is essentieel voor klimaatonderzoek. Het effect van aerosolen en wolken is tot nu toe de grootste onzekerheid in schattingen voor de temperatuurstijgingen. Hierdoor bevatten klimaatmodellen altijd een marge. Door de gegevens die SPEXone ophaalt, worden de klimaatmodellen een stuk nauwkeuriger.
Dit helpt uiteindelijk ook in het klimaatbeleid, licht Wencke van der Meulen van Airbus toe: ‘Klimaatmodellen liggen aan de basis van de afspraken die we maken over klimaatverandering.’ Dit beaamt demissionair minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap): ‘We voelen ons nog niet zeker genoeg om bepaald beleid door te voeren, wetenschap kan helpen om die onzekerheden kleiner te maken.’
‘Het is bijna een kunstwerk,’ vertelt Aaldert van Amerongen, hoofd aardobservatie bij SRON. ‘Het instrument zit boordevol met technologie en innovatie. En het sluit allemaal precies op elkaar aan, heel nauwkeurig.’ Ook demissionair minister Dijkgraaf is trots op de Nederlandse kennis: ‘Dit is een belangrijk Nederlands succes, dat moeten we vieren. Het is echt een object van klein formaat, dat een hele grote impact gaat hebben. Wetenschap maakt het mogelijk dat we nieuwe dingen kunnen gaan meten. Deze Nederlandse uitvinding gaat helpen een puzzelstukje binnen klimaatverandering op te lossen. Daar ben ik trots op.’
Lees meer:
