Van veilig data delen in en buiten de keten tot steeds meer robotisering in fabrieken. Met internationale samenwerking als gemene deler. Marc Hendrikse, boegbeeld van de topsector High Tech Systemen en Materialen, en Smart Industry Ambassadeur Peter van Harten vertellen over de relevantste ontwikkelingen in de hightech-sector. “Innoveren, digitaliseren en toekomstbestendig worden doe je echt met elkaar. Het doel? Meer efficiëntie, duurzaamheid en veiligheid.”
De Hannover Messe, de jaarlijkse industriebeurs, is behalve een inspirerende ontmoetingsplek een soort graadmeter van wat de wereld aan nieuwe technologie te bieden heeft. Tijdens de editie van 2023 viel Marc Hendrikse, boegbeeld van Holland High Tech, minstens één ding op. “Bijna de helft van de stands in de hallen voor de maakindustrie was van bedrijven die zich bezighouden met robotisering en automatisering van fabrieken. Dat is een enorm verschil met de vorige editie, die nog voor de coronapandemie plaatsvond. Toen waren dergelijke stands er niet in die mate. In de afgelopen jaren is het met het digitaliseren van bedrijfsprocessen hard gegaan.”
Het robotiseren van fabrieken
In de optiek van Hendrikse loopt Nederland nog wat achter met robotiseren van fabrieken. Al heeft dat volgens hem ook een duidelijke reden. “Onze maakindustrie kenmerkt zich door low volume, high complexity. Oftewel, we zijn goed in het maken van verschillende type producten in lage volumes in een en dezelfde fabriek. Dat is wezenlijk anders dan bijvoorbeeld autofabrieken in het buitenland, waar vaker één product wordt geproduceerd. Zo’n proces is veel eenvoudiger te robotiseren.” Dat wil niet zeggen dat Nederland op dit gebied achteroverleunt. Integendeel, de ontwikkelingen gaan razendsnel. Holland High Tech helpt bedrijven daarbij, onder meer in NXTGEN HIGHTECH, een programma waarbij bedrijven en kennisinstellingen in consortia samenwerken aan nieuwe machines, smart industry processen en productietechnologieën. Dit programma wordt ondersteund vanuit het Nationaal Groeifonds.
Digitalisering van de keten
Nog zo’n ontwikkeling, maar dan eentje waarbij Nederland eerder vooroploopt, is de digitalisering van de keten. Hendrikse: “Een machine in de industrie bestaat vaak uit talloze onderdelen van allerlei verschillende leveranciers. Door onder meer slim en veilig kennis en data te delen kun je efficiënter werken en die keten dan dichter bij huis houden. In de Nederlandse sector hebben we te maken met een complexe keten, vandaar dat we zelf het initiatief hebben genomen voor de digitalisering ervan.” In de komende jaren verwacht Hendrikse een verdere versnelling van deze ontwikkeling. “Maar ook op het gebied van de energietransitie en circulariteit gaat er in de nabije toekomst veel gebeuren. Denk bij dat laatste niet alleen aan de herkomst van materialen, maar ook aan hergebruik. Kunnen we machines ontleden en materialen gaan recyclen? Ook daarbij kunnen we als land nog grote stappen zetten, waarbij de digitalisering van de keten een absolute voorwaarde gaat zijn.”
Verdere internationale samenwerking
Bij dat stappen zetten helpen de fieldlabs die op meerdere plaatsen in Nederland zijn ontstaan. Hendrikse: “Dat zijn testomgevingen waar bedrijven met hun specifieke vraagstukken naartoe kunnen en waar de bedrijven vervolgens praktisch en doelgericht samen ontwikkelen, testen en toepassen. Denk aan een fieldlab voor 3D-printing, een innovatieve en duurzame productiemethode.”
Ook verdere internationale samenwerking is een trend waarvan we verwachten dat die Nederlandse bedrijven verder gaat helpen, stelt Smart Industry Ambassadeur Peter van Harten. “Daarbij ligt de focus op een slimme en veilige samenwerking op Europees niveau. Vooral met Duitsland en Frankrijk werken we al intensief samen, in de vorm van een innovatiepact. Eind 2018 is deze krachtenbundeling tijdens een werkbezoek van het koninklijk paar met Duitsland in gang gezet. Nederland en Duitsland zijn immers landen met gemeenschappelijke uitdagingen – zoals een krimpende beroepsbevolking en een verminderde arbeidsproductiviteit – en met eigen expertises, waardoor we elkaar kunnen versterken. Als Nederland mogen we trots zijn op wat we kunnen, bijvoorbeeld op het gebied van systeemintegratie. Duitsland is juist weer goed in aandrijvingstechniek en robotisering.”
Machinery of the Future
Een illustratief voorbeeld van zo’n grensoverschrijdende samenwerking betreft ook een fieldlab: Machinery of the Future. Van Harten: “In feite is dat de vertaling van afspraken op regeringsniveau naar bedrijfsniveau. Met gebruikmaking van de expertise van beide landen digitaliseren Nederland en Duitsland samen de machinebouw. Daarbij hebben we onder meer aandacht voor energieverbruik, recycling van materialen en cyber security. En maken we gebruik van kunstmatige intelligentie en sensortechnologie. Zo helpen we Nederlandse en Duitse machinebouwers verder bij het efficiënt, veilig en duurzaam ontwikkelen van de nieuwe generatie machines van de toekomst. Om uiteindelijk concurrerend te blijven op internationaal niveau.”
X-factor
Manufacturing-X is een door Duitsland geinitieerd Europees initatief, waarbij Nederland samen met Duitsland het voortouw heeft genomen. Van Harten noemt Manufacturing-X als een hieraan verwante ontwikkeling voor de komende jaren. Waarbij de X staat voor ‘accelerator’ (versneller). Van Harten: “Maar wat mij betreft staat die ook voor de X-factor. Door de krachten te bundelen, door slim en veilig data te delen, door samen te werken aan cyber security en duurzaamheid kunnen we als Duitsland en Nederland namelijk een voorbeeld zijn voor bedrijven in andere Europese landen. Laten zien dat dit de manier is hoe je moet omgaan met uitdagingen als de verminderde arbeidsproductiviteit en met opgaven als verduurzaming. Innoveren, digitaliseren en toekomstbestendig worden doe je niet alleen, maar echt met elkaar, binnen én buiten Nederland. Alleen zo ontstaan er kansen.”
De rol van de overheid
Bij dat samenwerken is er uiteraard een rol weggelegd voor de kennisinstellingen en bedrijven in de slimme industrie, maar ook voor de overheid. Hendrikse besluit: “De functie van de overheid is meer dan een aanjagende. Het is het bekende verhaal van de wortel en de stok. Veel met name kleinere bedrijven wachten nu af met hun digitale transformatie, hebben het druk met de dagelijkse gang van zaken, kunnen de berg nog niet beklimmen. Door slimme subsidiering en andere ondersteuning enerzijds en door passende wet- en regelgeving anderzijds kan de overheid echter bedrijven die berg over helpen. Zo kan de overheid dus digitalisering, maar ook verduurzaming aanjagen.’’
